حزب جمهوری‌خواه خلق قدیمی‌ترین حزب سیاسی در جمهوری ترکیه و مهم‌ترین حزب چپ میانه این کشور است که گرایش‌های ملی‌گرایانه، سوسیال‌دمکرات و لائیک دارد و در انترناسیونال سوسیالیست و حزب سوسیالیست‌های اروپایی عضویت دارد. این حزب در نهم سپتامبر سال ۱۹۲۳ از سوی مصطفی کمال آتاترک رهبر جمهوری نوین ترکیه تأسیس شد و حزب اصلی اپوزیسیون ترکیه می‌باشد. رئیس کنونی این حزب کمال قلیچ دار اوغلو می‌باشد. در این بین با شکست تلاش‌ها برای تشکیل دولت ائتلافی بر اساس انتخابات پارلمانی ۷ ژوئن در ترکیه، «احمد داود اوغلو» مأمور تشکیل دولت موقت شده و قرار است تا انتخابات زودهنگام پارلمانی در اول نوامبر سال جاری زمام امور را به دست گیرد. در این بین با توجه به تحولات کنونی و نظرسنجی‌های اخیر به نظر می‌رسد حزب جمهوری‌خواه خلق با شرایط نوینی روبرو خواهد شد. شرایطی که حتی ممکن است این حزب را در جایگاه نزدیک‌تری نسبت به عدالت و توسعه در ترکیه قرار دهد. در این نوشتار به نقش عوامل مختلف در این امر اشاره می‌کنیم.

نوع کنشگری حزب عدالت و توسعه:

درواقع نوع رویکرد حزب اصلی و یا حزب حاکم کنوین در ترکیه می‌تواند تأثیر عمدهای بر جایگاه حزب جمهوری‌خواه خلق گذارد. در این میان باید دانست که حزب حاکم احزاب کردی را عامل شکست این حزب در انتخابات پارلمانی گذشته می‌داند و اکنون دیگربار در دست گرفتن اکثریت پارلمان و تغییر نظام پارلمانی این کشور به‌نظام ریاست جمهوری را هدف می‌داند. در این بین از نگاهی حزب عدالت و توسعه برای حفظ قدرت ممکن است به هر کاری دست بزند و حتی با ایجاد تنش در داخل ترکیه به بهانه مقابله با گروه پ ک ک نوعی جنگ داخلی را نیز ایجاد کند. در این راستا با توجه به اینکه طبق قانون اساسی ترکیه جنگ می‌تواند انتخابات را در این کشور به تعویق بیاندازد حتی انتخابات را به تعویق اندازند ممکن است به نفع حزب حاکم گردد. گذشته از این با افزایش تنش‌های موجود بین آنکارا و حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) احتمال کاهش تعداد شرکت‌کنندگان در انتخابات زودهنگام در ترکیه در مناطق کردنشین بیشتر خواهد شد. در کنار این نیز درگیری‌های موجود بین نیروهای دولتی و نیروهای پ.ک.ک، زیر سؤال رفتن امنیت انتخابات در برخی مناطق ترکیه، ناامیدی مردم ترکیه از نظام سیاسی فعلی کشور و حتی تحریم انتخابات از سوی پ ک ک عملاً فرصتی برای حزب حاکم برای افزایش رأی در مناطق کردنشین بر ضد حزب کردی و جمهوری‌خواه خلق فراهم می‌کند. در این میان در تحلیلی توجه به پیگیری قضایی دمیرتاش و همکاران و درگیری‌های موجود در ترکیه می‌تواند بر رأی‌دهندگان کرد حزب عدالت و توسعه تأثیری مثبت بگذارد و با نرسیدن به حدنصاب به سود حزب حاکم و ضرر حزب جمهوری‌خواه خلق گردد.

در بعد دیگری حزب حاکم با درگیری با پ ک ک و موضع‌گیری در قبال توقف عملی مذاکرات صلح باهدف جلب مجدد برخی از ملی‌گرایان تلاش می‌کند. درواقع در حال حاضر نزدیک‌ترین حزب به حزب حرکت ملی حزب عدالت و توسعه است و برای کاهش بیش‌ازحد آرای حزب حرکت ملی حزب حاکم بر تمایل رأی‌دهندگان ملی‌گرا به حزب عدالت و توسعه برنامه‌ریزی کرده است. در این صورت اگر این رویکرد موفق گردد عملاً به ضرر احزاب دیگر و به نفع حزب حاکم خواهد بود.

رویکرد احزاب حرکت ملی و دمکراتیک خلق‌ها:

 از یک‌سو درصد رأی‌دهندگان کرد ترکیه به حزب عدالت و توسعه تقریباً شش درصد است. لذا اگر بخشی از رأی‌دهندگان کرد با آغاز مجدد درگیری بین نیروهای دولتی و پ.ک.ک آرای خود را از حزب عدالت و توسعه گرفته و به حزب دمکراتیک خلق‌ها دهند و خسارت عمده‌ای بر حزب عدالت و توسعه وارد می‌کنند. در این تحلیل حزب عدالت و توسعه هر چه بیشتر حزب دموکراتیک خلق‌ها را مورد حمله قرار می‌دهد، مردم کرد ترکیه بیشتر به حزب دموکراتیک خلق‌ها نزدیک می‌شوند. در این شرایط حزب دموکراتیک خلق‌ها می‌تواند با پیشی گرفتن از حزب حرکت ملی ترکیه حتی سومین حزب بزرگ ترکیه نیز گردد. در بعد دیگری حزب حرکت ملی به‌عنوان سومین حزب ترکیه مهم است و می‌تواند با توجه به تنش کرددی- ترکی کنونی در ترکیه جدا از تثبیت جایگاه خودآرای بیشتری را نیز به دست آورد.

نوع کنشگری حزب جمهوری‌خواه خلق:

حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه دومین حزب بزرگ سیاسی در مجلس ترکیه و بزرگ‌ترین حزب مخالف در این کشور است. در این بین از نگاه این حزب پیروزی حزب عدالت و توسعه به‌عنوان بازگشت به دوران سابق و حاکمیت اردوغان خواهد بود و شکست آن به معنی برباد رفتن آرزوهای اردوغان در تغییر قانون اساسی، گذر به سیستم ریاستی و حاکمیت تک‌حزبی خواهد بود. لذا این حزب در میان مبارزه بی‌امان آرای ملی‌گرایان ترک و کرد تلاش می‌کند تا با انتقادهای از هر سو نوک حملات خود را متوجه اردوغان و سپس پ ک ک کند. در این رویکرد این حزب تلاش می‌کند تا از وقوع کودتای سیاسی در ترکیه با بهانه‌هایی چون درگیری داخلی ناامنی و جنگ جلوگیری کند. درواقع اکنون این حزب از یک‌سو تلاش می‌کند از احتمال به دست‌گیری قدرت به‌تنهایی از سوی حزب عدالت و توسعه بکاهد و احتمال کسب 46 درصد رأی برای حزب عدالت و توسعه را کم‌رنگ کند و از سویی با مخالفت سازنده خود با حزب حاکم درصد آرای حزب را به‌گونه‌ای گسترده افزایش دهد. در این بین تأکید بر مسایل اقتصادی و ملموس چالش زا در ترکیه از سوی حزب جمهوری‌خواه خلق می‌تواند میزان آرای حزب حاکم را در انتخابات عمومی را کاهش دهد و به سبد آرای خود بیفزاید.

متغیر اقتصاد و سیاست خارجی:

چالش مشکلات اقتصادی و نوع رویکرد سیاست خارجی دولت کنونی در انتخابات و تعیین جایگاه احزاب مهم است. در ماه‌های گذشته چالش‌های سیاسی داخلی و خارجی تأثیر خود را بر اقتصاد ترکیه گذاشته و رشد اقتصادی این کشور را به پایین سه درصد رسانده است. در این بین با توجه ضعف نسبی تولید در اقتصاد ترکیه، وابستگی به سرمایه خارجی، خروج بیش از 8 میلیارد دلار از دارایی‌های سرمایه‌های خارجی از بازار ترکیه، کاهش ارزش لیر، ذخایر بانک مرکزی، کاهش ورودی بخش توریسم، تورم و فرایند بیکاری افزایش ممکن است به ضرر حزب حاکم و به نفع منتقد بزرگ آن یا حزب جمهوری‌خواه خلق باشد. همین امر هم با توجه به نوع کنشگری دولت در حوزه مسائل منطقه‌ای نیز می‌تواند به نفع حزب جمهوری‌خواه خلق هم باشد.

چشم‌انداز:

در شرایط کنونی هرچند اردوغان به باقی ماندن حزب دمکراتیک خلق‌ها زیر حدنصاب می‌اندیشد اما حزب جمهوری‌خواه خلق در شرایطی که اوضاع اقتصادی رو به وخامت گذاشته، بیکاری افزایش، تنش بالاگرفته بعید نیست که بتواند در انتخابات 1 نوامبر برنده بازی باشد. در این بین برخی نظرسنجی در سپتامبر ۲۰۱۵ و افزایش جایگاه حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه (افزایش ۲٫۷۹ درصدی نسبت به انتخابات ۷ ژوئن ۲۰۱۵) می‌تواند روندی عملی به خود گیرد و به افزایش جایگاه حزب جمهوری‌خواه بینجامد.