اردوی ترکیه بتاریخ ٢٢ مارچ، دو پوستهٔ نظارتی دیگر را در درازای شاهراه ام-۴ سوریه، در شمال غرب ولایت اِدلِب در نزدیکی منطقهٔ جسر الشغور ایجاد نموده است. فعلاً شمار پوسته های نظارتی اردوی ترکیه در درازای این شاهراه به ۴۶ پوسته رسیده است.

 منطقهٔ جسر الشغور و اطراف آن تحت کنترول گروه های وابسته به القاعده بنام های هیئت تحریر الشام (قبلاً جبهت النصره) و تحریک اسلامی ترکستان (شاخهٔ تحریک اسلامی ترکستان شرقی اویغورهای چین که احتمالاً رهبران اش در افغانستان و پاکستان بود و باش دارند) می باشد. این دو گروهی افراطی در ولایت اِدلِب تحت حمایت اردوغان قرارداشته و مطابق اشاره های اردوی ترکیه بر خلاف اردوی ملی سوریه جنگ و کشتار می نمایند.

 اردوغان رئیس جمهور ترکیه در موافقتنامهٔ ۵ مارچ مسکو، در بدل توقف حملات اردوی ملی سوریه و اردوی روسیه بر گروه های القاعده در منطقهٔ جسر الشغور و درازای شاهراه ام-۴، متعهد به بازگشایی آن شاهراه گردید؛ اما از آنجایی که گروه های افراطی وفادار به ترکیه با مسئلهٔ بازگشایی شاهراه موافقت ننموده اند و یک تعداد شان همچو تنظیم حراس الدین برخلاف ترکیه شده اند، آقای اردوغان و اردو اش تا حالا در زمینهٔ بازگشایی شاهراه ام-۴ اقدام نتوانسته است.

 شاهراه ام-۴ شهر صنعتی حلب را با شهر و پورت تجارتی لتکیا وصل می نماید و ارزش ستراتیژیک برای سوریه دارد. باز گشایی این شاهراه پس از بازگشایی شاهراه ام-۵ (وصل کنندهٔ دمشق و حلب که اخیراً از وجود گروه های افراطی پاک و تحت کنترول حکومت سوریه درآمده است)، از مهم‌ترین اهداف ستراتیژیک اردوی سوریه و روسیه بشمار می‌رود.

 ایجاد پوسته های نظارتی در درازای این شاهراه از سوی اردوی ترکیه شاید برای بازگشایی و امنیت این منطقه و تطبیق موافقتنامۀ مسکو مفید تمام شود، اما تاحالا دقیق نیست که ترکیه واقعاً به تعهدات خود عمل دارد یا برای یک جنگ تمام عیار دیگر با اردوی ملی سوریه آمادگی می گیرد. بگمان اغلب که اردو و رئیس جمهور ترکیه چندان میلی وفاداری به تعهدات خویش ندارند و در پی اغفال و سؤ استفاده از فرصت ها می باشند.

 فراموش نباید کرد که ترکیه خلاف همه اصول و مقررات بین المللی، بر خاک سوریه تجاوز نظامی نموده و از گروه های افراطی اسلامی حمایت می نماید. انقره با این اقدام دراصل بر خلاف تعهدات ٢٠١٨ خود عمل نموده است. از این‌رو، موافقتنامۀ مسکو به هدف احیای تفاهمنامهٔ انقره-مسکو (سوچی، سال ٢٠١٨) و دوباره همکار ساختن ترکیه در زمینهٔ صلح، ختم جنگ و نابود سازی گروه های هراس افگن در سوریه، میان پوتین و اردوغان به امضا رسید.

 در صورتی که انقره باز هم از تعهدات اش سر پیچی نماید و به حمایت گروه های وابسته به القاعده و تشدید بی ثبانی در سوریه ادامه دهد، پس اردوی ملی سوریه به همکاری روسیه به بازگشایی شاهراه ام-۴ در یکی دو هفتهٔ دیگر به ادامۀ عملیات های نظامی خواهد پرداخت. قابل ذکر است که آمادگی های لازم نظامی از سوی اردوی ملی سوریه و نیروهای هوایی روسیه برای ادامهٔ عملیات ها در اِدلِب نیز گرفته شده است.

 تحلیل ما در مقالۀ قبلی این بود که اردوغان و دولت ترکیه فعلاً دو راه در پیش دارند:

 -    در بدل حضور نظامی و نقش فعال سیاسی در سوریه، با روسیه، سوریه و ایران در صف واحد قرار گرفته بر علیه تروریستان اقدام می کند و پروسهٔ صلح سوریه را تقویه می نماید.

 -    همچو گذشته در جنگ سوریه، بدفاع نظامی از گروه های افراطی اسلامی ادامه داده و امادهٔ انتقال تابوت های بیشتر سربازان خود به ترکیه می شود. در این صورت قابل ذکر می دانم که اینبار شاید شاهد دریافت جواب جدی سیاسی، اقتصادی و نظامی از سوی روسیه نیز خواهد شد، زیرا پس از موافقتنامهٔ مسکو، راه حل دپلوماتیک چندان باقی نمانده است و همچنان پیام پوتین در جریان ملاقات اش با اردوغان در این زمینه روشن بود.

 اردوی ترکیه در جنگ قبلی اش با اردوی سوریه بالاتر از ۶٠ سرباز خودرا از دست داد و مجبور به امضای آتش بس در مسکو گردید. فعلاً شمار سربازان ترکیه در اِدلِب سوریه به مراتب بیشتر از گذشته است و در صورت تقابل دوباره، با تلفات بیشتر و جدی تر از گذشته روبرو خواهد شد.

 دیده شود که آقای اردوغان کدام راه را پیش می‌گیرد. در همسویی با گروه های وابسته به القاعده، اردوی خودرا به جنگ، کشتار، کشته شدن و بی‌ثبات سازی سوریه و منطقه سوق می‌دهد یا در بدل حضور و تاثیر سیاسی و نظامی، در همسویی با مسکو و دمشق، برخلاف گروه های افراطی عمل نموده به ختم جنگ در کشور همسایهٔ خود می پردازد؟

 علی سمیع

 نامزد دوکتورای اقتصاد جهانی

 بوداپست هنگری