پس ازگذشت انتخابات ریاست جمهوری درکشورهای ونزویلا، چیلی، السلوادور، نیکاراگوا ، اکوادور و برازیل اینک دراین روزها شاهـد برگزاری انتخابات دربولیویا و یوروگوای استیم. درهمه ای این کشورها نامزدان مردمسالار و دادخواه درپی انتخابات دموکراتیک  و آزاد به پیروزی رسیدند و بیشترشان برای بار دوم و سوم.

درروزگاری که دربسیاری ازکشورهای جهان دلبسته گی واعتماد به سیاست کمتر ؛ و بی باوری نسبت به زمامداران فزونترمی شود؛  در خورتوجه است که توده های مردم درامریکای لاتین با دلگرمی و امید به آینده ها می نگرند و با مشارکت و سهمگیری گسترده پروسه های سیاسی و رشد اقتصادی ـ اجتماعی را رقم میزنند.

مردم مسوولیت رهبری را به آنهایی می سپارند که ازمیان خود آنها بوده و بیشتر ازهرکس دیگر با دردها و نیازهای شان آشنا اند. کاسترو، چاویس ، اورتیگا ، سلایا ، لولا ده سیلوا ، روسوف ، با چه لی ، کورییا ، مو ییکا ،  واسکس ، مادورو ، مورالس و ...آنهای اند که گفتار و کردارشان از سنجش و آزمون توده ها پیروزمندانه بدرآمده و سیاست و تدبیر شان مورد تایید و جانبداری قرارگرفته است. امریکای لاتین دگر به خود آمده و با پیشکش نمودن شعار: « شمال ما جنوب است! » خود را از زیر یوغ استعمار و هژمونی سیاسی ـ نظامی و اقتصادی شمال قدرتمند رها ؛ وبا تکیه براندوخته های مبارزات سیاسی ـ اجتماعی گذشته  خواستهای شانرا با نیرو وتوان تازه طرح مینمایند.

 در کارزار انتخا بات بولیویا که میدان معرفی اندیشه ها ، برنامه ها ، راهکارها  و تدابیر دربرآورده سازی خواسته ها و نیازهای مبرم مردم  بود، شعار« برما خوب میگذرد ! » آذین بند کوچه ها و خیابانها درشهر ها و روستا های اینکشور شد. دراین شعار که دراصل از فیدل کاسترو است؛ نه تنها ایستاده گی و پایداری در برابر فشارهای سیاسی ، نظامی و اقتصادی بیرونی بخاطر درهم شکستاندن اراده مردم و جلوگیری از رُشد مادی ومعنوی کشور تبارز می یابد، بلکه دستآورد ها درارتقای سطح زنده گی مردم  و کامیابی ها درحل پرابلم های اساسی کشور نیز بر جسته میگردد .۱

بولیویا همچو افغانستان کشورمحاط به خشکه ، کوهستانی و دارای مناسبت عقب مانده بود واکثریت مردم درفقر بسر می بردند . این کشور در نتیجه حاکمیت خونتاهای نظامی و وقوع کودتا ها تا سال های هشتاد سده پیشین از ثبات سیاسی برخوردار نبوده و ثروت های طبیعی آن را انحصارات غارتگرجهانی دردست داشتند. بومی های این کشورکه بیش از شصت درصد نفوس را تشکیل میدهند با محرومیت های گونه گون رو برو بودند. اقلیت سپید پوست بیشترینه بخش ثروت اجتماعی را دردست خود متمرکز ساخته بود. زمانیکه در اگست سال ۱۹۸۷ترسایی از این کشور دیدن نمودم نخست به سانتا کروس رسیدم و از آنجا بسوی لاپاس روانه شدم .در آنزمان تفاوت رُشد میان مناطق شرق وغرب و جنوب چنان بزرگ بود که هر مسافرخارجی آنرا بزودی متوجه میشد. البته اندازه تفاوت های رُشد منطقه وی چگونگی عوامل وهمزمان با آن ، مساله توزیع نابرابر ثروت های اجتماعی و تفاوت های اجتماعی را در ذهن هربیننده ای برجسته میساخت. از آنسال تا اکنون در این سرزمین چنان دگرگونی های رخداده است که نه تنها نمونه ای بیرون جست از بد بختی ، فقر و عقب مانده گی را نمایان ، بلکه  نمادی از درستی اندیشه و رویکرد درگزینش مودل رُشد اقتصادی و اجتماعی و ترویج فرهنگ سیاسی استواربرمردمسالاری واقعی را نیز اشکار میسازد .درآغاز هزاره سوم  ترسایی مردمان بولیویا خواهان دموکراسی، رها یی از فرمان صندوق بین المللی ارز و توقف فروش ذخایرگاز زمینی به انحصارات ایالات متحده امریکا بودند .قیام آنها در سال ۲۰۰۳ ترسایی برغم خشونت پولیس دربرابر مظاهرات مردم موجب فرار رییس جمهور۲ به ایالات متحده امریکا گردید و زمینه های انتخابت آزاد و دموکراتیک برای سال ۲۰۰۵ ترسایی فراهم گردید .در گزینش رییس جمهورجدید همه جریانات سیاسی و اجتماعی سهم گرفتند . درمیان نامزد ها انسان  ساده و بی آلایشی  بنام  ایوو مورالس که از دنیای کار و زحمت نماینده گی میکرد نیز شرکت نمود . این شخص بنا بر فقر شدید اقتصادی  نتوانسته بود که مکتب را به انجام برساند و در نوجوانی به کشتکاری بته کوکا و شبانی رمه های گوسپند  لاما  می پرداخت . تنگد ستی و ناداری او را به شهر « چاپاری » کشاند که در آنجا با اتحادیه کارگری آشنا شد و فعالیت های سیاسی را آغاز نمود .او در اعتصاب ها و مظاهره های زحمتکشان سهم گرفت ؛ روانه زندان گردید ولی از مبارزه باز نه ایستاد . ایوو در سال ۱۹۹۲ رهبری سندیکای کشاورزان « کوکا » را به عهده گرفت و پنج سال پس تر به حیث نماینده مردم در پارلمان برگزیده شد .او درانتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۵ ترسایی در همان دور اول با بدست آوردن ۵۴ در صد آرا کامیاب گردید.مردم وی را بار دیگر در سال ۲۰۰۹ ترسایی به حیث رییس جمهور پذیرفته و اینک در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ( ۱۲ اکتوبر سال روان) برای بار سوم با بدست آوردن ۶۱ در صد آرا در جایگاه شایسته خود باقی ماند. رسانه ها از پیش میدانستند که ایوو در کارزار سیاسی  بار دیگر پیروز خواهد شد. آنها راز این پیروزی را چنین نگاشتند : دستآورد های بولیویا فرآورد نُه سال کار خستگی ناپذیر و هدفمند  ایوو مورالس و حزبش « جنبش بسوی سوسیالیزم » است . ایوو باری در اسامبله سازمان ملل متحد با جویدن برگ های کوکا سعی نمود تا توجه جهان را به فرهنگ مردمش جلب نماید. اما نخبه گان بر او خندیدند  ، دید گاه ها و برنامه هایش را نا درست پنداشتند . رویهمرفته این مرد نزدیک به مردمش به آنها درس بهتری داد و به جهان  اندو خته های سودمندی را پیشکش نمود . ایوو زنده گی سیاسی کشورش را برپایه مردمسالاری واقعی استوار ساخت ؛ ثبات سیاسی را به ار مغان آورد ؛ اصلاحات ژرف سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی  را رویدست گرفت ؛ سکتور های  نفت ، گاز ، آب ، معدن و رسانش را ملی ساخت ؛ امنیت اجتماعی را از راه کمک به فرودستان به ویژه کودکان ، کهنسالان  و مادران تامین نمود، برنامه های بهداشتی و سوادآموزی را برآورده کرد، درتدوین سیاست مالی واقتصادی دیدگاه های کارشناسان را درباره بازار مد نظر گرفت  ، سرمایه گذاران درونی وبیرونی را ترغیب نمود ؛ در سیاست خارجی از اصل آزادی ، حاکمیت و منافع ملی  درهمکاری و همبستگی با جهان پیروی ، تجاوز،  مداخله و جنگ های غارتگرانه را نکوهش کرد.

ریفورم های همه جانبه بو لیویا  برخلاف ادعای اقتصاد دانان بانک جهانی و صندوق بین المللی ارز  باعث  رشد و شگوفانی آنکشور گردید  چنانچه آهنگ این رشد درسال گذشته ترسایی ۶،۸ در صد و در سال روان نزدیک به ۶ درصد است. در نتیجه سیاست درست ، رشد اقتصادی هفت سال پسین بیش از رشد سی و پنج سال پیش از آن بوده و در نتیجه قشرفقیرجامعه از ۳۸ به ۱۸ در صد کاهش یافته، وام های خارجی تقلیل و  ذخایر اسعاری این کشور به مرز ۱۲،۱ میلیارد یورو ارتقا نموده است . ایوو برای آینده کشورش دارای برنامه دور نمایی است . او آرزو دارد تا بولیویا به بزرگترین تولید کننده انرژی در امریکای لاتین مبدل گردیده و حتا با تکنالوژی روسی به تولید انرژی اتومی بپردازد. او نمیخواهد که ذخایر لیتسیوم کشورش که همچو داشته های افغانستان بزرگ است ،بدون پروسس به خارج صادرگردد . وی با سرمایه گذاران چاپانی قرارگذاشته است تا با استفاده از این ذخایر باطری های تیلفون های هندی و کمپیوترتا سه سال دیگر دربولیویا تولید و به صورت پخته به بازارهای جهان عرضه گردد. حکومت بولیویا بمنظور استقلال رسانشی و پیشبرد پژوهش ماهواره ایرا به  ارزش ۲۳۶ میلیون یورو به کشورچین سفارش داده  و ازآن  در برنامه انکشافی خود بهره میگیرد.

ایوو مورالس پس از پیروزی درانتخابات اخیرازهمه  سرمایه گذاران خصوصی دعوت نمود تا در سکتور انرژی و کشاورزی سرمایه گذاری نموده و یکجا با دولت نگذارند که بولیویا تنها کشور مصرفی باشد. وی تضمین نمود که حکومتش  منابع مالی خویش را در اختیار سرمایه گذاری  و تامین احتیاجات اولیه مردم ، آب و انرژی قرار خواهد داد. ۳ بولیویا در پهنه زنده گی بین المللی و همکاری های منطقوی و جهانی نیز نقش فعالی را بازی میکند. این کشور درآغازسال روان ترسایی ریاست گروه ۷۷ و چین را در سازمان ملل متحد به عهده گرفت. ایوو مورالس در راه تحقق اهداف این گروه که همانا بهبود بخشیدن نقش و موقف کشورهای رو به انکشاف در بازار جهانی است؛ تلاش نموده ، خواهان سهمگیری هرچه فزونترنماینده گان جنبش های اجتماعی درنشست های سران این گروه گردید. وی درنخستین سخنرانی خود بمثابه رییس این گروه در سازمان ملل متحد چنین گفت : «  سرمایه داری در بحران ژرف قراردارد و برای حل پرابلم های موجود جهان راه های حلی را به پیش کشیده نمیتواند.از همین جاست که کشورهای جنوب باید تحولات ساختاری را ایجاد نمایند .در گذشته ها بانک جهانی و صندوق بین المللی ارز به این کشورها دستورمیدادند تا از راه خصوصی سازی دارایی ها و ملکیت های عامه، اقتصاد خود را تنظیم نمایند. اما در بولیویا تنها پس از نادیده گرفتن این دیکتاد انکشاف مثبت رونما گردید ... از این نگاه بولیویا میتواند نمونه خوبی برای کشور های دیگرباشد ...کشور های عضو « گروه ۷۷ و چین » به سیاستی نیاز دارند که درخدمت انسان و به ویژه آسیب دیده گان باشد نه در خدمت نخبه گا ن ، شرکت ها و بانک های بزرگ. آینده اقتصادی  درنظم تازه جهانی نهفته است که متکی برهمبسته گی ، همکاری ، کمک متقابل و اکمال همدیگر باشد. تنها چنین نظمی درخدمت بشریت قرارخواهد داشت . » ۴

در یوروگوای نیز درسال ۲۰۰۵ ترسایی نامزد جبهه میانه ـ چپ  تباری واسکس به پیروزی رسید . در دوره ریاست جمهوری او هم تحولات گسترده اجتماعی و سیاسی  به نفع مردم انجام پذیرفت و محبوبیت این شخصیت مردمی را بیشتر ساخت.ازآنجاییکه  قانون اساسی یوروگوای دو دور ریاست جمهوری پیهم یک شخص را مجاز نمی دانست ؛ پس از پایان دوره کار او همرزم دیگرش از« جبهه وسیع » بنام  خوزه مو ییکا که یازده سال تمام را در زندان گذشتانده بود به حیث رییس جمهور یوروگوای  برگزیده شد.زنده گی این مرد بزرگ میتواند  سرمشقی برای همه رهبران سیاسی جهان باشد. موییکا دردوران ریاست جمهوری خود ازهمه امتیازات مادی و رسمی صرفنظر ومانند یک شهروند عادی این کشور درخانه شخصی خود که تنها ۴۰ متر مربع مساحت دارد ، زنده گی میکند . معاش رسمی او درماه کمتر از هزار دالر امریکایی است ، او محافظ ، آشپز و خدمتگاری ندارد.

موجز اینکه در دوره کاری هر دو رییس جمهور یوروگوای به دستآورد های شگرفی نایل آمده و آهنگ رُشد اقتصادی آن بیش از ۵ در صد بوده است. ریفورم های گسترده اقتصادی و اجتماعی سطح رفاهیت را گسترش داده و سهم فرودستان پایین از مرز فقر را از ۳۵ درصد به ۱۰ ده در صد کاهش داده است. برای رُشد بیشتر و توزیع عادلانه ثروت های اجتماعی برنامه های دور نمایی رویدست گرفته شده است. تباری واسکس درانتخابات چند روز پیشتر ( ۲۶ اکتوبر ۲۰۱۴ ترسایی ) باردیگر به ریاست جمهوری نامزد گردید. او دردور نخست  ۴۶ در صد آرا را بدست آورد. در دور دوم انتخابات که بروز۳۰ ماه نوامبر سال روان برگزارمیگردد پیروزی وی امرمسلم پنداشته میشود چونکه  مردم او را یکبار آزموده اند و بر او باور دارند. او میتواند بار دیگر به مردمش مراجعه کند.

پیشرفت  اقتصادی ـ اجتماعی و دستآورد های مادی و فنآوری در برازیل در دهه های واپسین که زبان زد جهانی داشت؛ با نام  لولا ده سیلوا  نخستین رییس جمهور برخاسته از دنیای کار پیوند گسست نا پذیر دارد. لولا ده سال پیش برنامه کمک اجتماعی بنام  « بولزا فامیلیا  یا کیسه خانواده » را پیریزی کرد و برپایه آن سی و شش میلیون انسان را ازفقر شدید اقتصادی نجات داد و به پنجاه میلیون انسان کمک رسانید. این برنامه نه تنها مجادله علیه فقر بود بلکه برای رُشد اقتصاد نیز سود فراوان داشت. تقویت توانایی های مصرفی مردم  خود انگیزه ای برای تحرک اقتصادی و قطع سلسله فقر میراثی از نسلی به نسلی بشمار می آمد .این برنامه با امر آموزش و تحصیل در میان فرودستان رابطه مستقیم داشت و زمینه های رُشد اجتماعی را برای کتله های محروم فراهم مینمود. خانم دیلما روسوف که پس از دوره های پیروزمندانه  لولا مسوولیت کشوربه عهده گرفت راه وی را ادامه داد. او پارلمان برازیل را متقاعد ساخت تا ۷۵ در صد درآمد های نفت کشور را برای تمویل برنامه های اجتماعی تصویب نماید. درانتخابات مورخ ۲۶ اکتوبر ۲۰۱۴ ترسایی روسوف برای بار دوم به حیث رییس جمهور برازیل برگزیده شد .او درنخستین کنفرانس مطبوعاتی خود گفت : « وعده میدهم که در دور جدید رییس جمهور بهتر نسبت به گذشته باشم ».هرچند برازیل درسال روان بنا برافزایش تورم ، کندی آهنگ رُشد اقتصادی و فساد اداری به دشواریهای معینی روبرواست ولی روسوف  برای همیاری و همکاری ملی برنامه مشخصی را در آفرینش زیرساخت های اقتصادی و رهبری اقتصاد رویدست گرفته ومانند بولیویا ازهمه طیف های اجتماعی دعوت نموده است تا دست بدست هم داده و شگوفایی اقتصادی و اجتماعی را تکانه های نوی ببخشند .

 قاره امریکای لاتین بدینگونه به پیش میرود و زمینه هایی را هموارمیسازد که بروی آن پُل های وحدت بخاطر خوشبختی انسان و پیشرفت اجتماعی اعمار میگردد. تجارب و اندوخته های غنی این قاره پُرتلاش برای کشور ما که تا هنوز پای در گل است میتوانند آموزنده  باشند ، به ویژه مساعی بولیویا که برای رسیدن به آبهای بین المللی به محکمه « دن هاگ » مراجعه نموده و در کنفرانس هفته پیش سازمان ملل متحد در ویانا برای کشورهای محاط به خشکه و سهولت ها ترانزیتی ابتکارات سازنده ای را رویدست گرفته است.

 پا نویس ها :

۱ ـ در روز گار ما که لیبیا و عراق در نتیجه تعزیزات اقتصادی به زانو درآمدند و سر انجام بکام جنگ  تباه کن فرو رفتند ، ایران برای رفع تعزیرا ت حاضر به کُرنش است واقتصاد نیرومند روسیه از تعزیرات غرب رنج میکشد این تنها کوباست که بیش از پنجاه سال در برابر محاصره اقتصادی ایالات متحده امریکا ایستاده گی میکند . هر چند فقر مادی میتواند در درستی نظام سیاسی و اجتماعی یک کشور شک ایجاد نما ید و لی کوبائی ها  میگویند که بر رغم محاصره باز هم بر ما خوب میگذرد .

۲ـ یکسال پس از فرار گنسالو سانچس ده لوساده پارلمان بولیویا علیه او اقامه دعوا نمود .

۳ ـ آژانس خبر رسانی پرنزا لاتینا مورخ سیزدهم اکتوبر۲۰۱۴ ، گاردین ، ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۴ ، نیورک تایمز ۱۳ اکتوبر ۲۰۱۴ و روزنامه استاندارد شماره های ۹ و ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۴

۴ ـ سخنرانی  ایوو مورالس بروز جهارشنبه ۸ جنوری ۲۰۱۴ درسازمان ملل متحد

 

  بامداد ـ سیاسی ـ ۱۴/۲ ـ ۱۵۱۱