روند گزینش ریاست جمهوری جمهوری اسلامی افغانستان نشان داد که تنها صندوق‌های رأی برای گزینش رییس جمهور جدید در افغانستان دموکراسی نمی‌آورد. شاید مردم ما خوش دارند که در پای صندوق رأی بروند ورآی خودرا استعمال کند اما تنها رأی و وجودشان کافی نیست و فکر نه کنند که هر جا صندوق رأی است دموکراسی هم هست. دموکراسی یک رشته ارزش‌های دارد که بر اساس آن حقوق و خواست‌های مدنی و دموکراتیک مردم تامین و انعکاس میابد. از این امر معلوم میشود که دموکراسی هنوز در کشور ما خام است شاید ده‌ها سال دیگر ضرورت است که به پختگی خود برسد. دموکراسی آموزش و تعلیم کار دارد، تا با خون پوست عجین شود و مفهوم همدردی دگراندیش خودگذری احترام به حقوق انسان‌های و فهم ارزش‌های عدالت‌خواهی درک شود. بُرد ه باری تواضع کار دارد که یک ریس جمهور و وزیر کشور نه با موتر بلکه با دوچرخه (بایسکل) به منزل خود برود و در قطار خرید در پهلوی سایر شهروندان برای به دست آوردن مواد مورد ضرورت خود به ایستد. دموکراسی را آزادی با ارزش‌های خود و متقابلن وجود دموکراسی آزادی را نمایان و بوجود میاورد یعنی "حکومت مردم بالای مردم" که برشالودیی ا اختیارها واراده و شعور مستقل مردم انتخاب میشود که "آزادی فردی" را انعکاس میدهد و نمایانگر عقل گرایی واگاهی تاریخ انسانها است که درروند تاریخ تحقق می پذیرد. بناعن دموکراسی بر یک نظام حقوقی منسجم وقوی استوار است؛ ونظام دموکراتیک میسازد؛ دران مردم میتواند به حقوق وحق خویش برسد. یکی از ارزش‌های برحق مردم " حقوق شهروندی " است که انسانها حق دارد حاکم خودرا انتقاد نماید وحق دارند که رهبران خودرا بدون جنگ وجدال وخون ریزی وکشاندن جامعه به سوی بحران انتخاب نمایند. حکومت مردم سالاری را نهادینه سازند. به گفته علمای جامعه شناسی:" درحکومت دموکراتیک شهروند در برابر دولت، حق حقوق دارد که رهبران خودرا عزل وانتخاب ونقد نماید."(پوپر) این روند را میتواند، یک دستگاهی قضایی مقتتدر ومستقل منتخب مردم مبنی بر قانون مدنی دفاع وحمایت کند. به این رو اگر روند انتخاب ریاست جمهوری اسلامی افغانستان که اقای اشرف غنی را برنده اعلام کرد وازجانب مخالفینش نطر به ادعای قانونی پذیرفته نه شد، یک اصل دموکراتیک است باید موردغور ازحانب دولت منتخب صورت گیر د و به ادعای مخالفین خودمبنی بر پیروزی براساس تقلب رأی های غیر معقول ومشروع برنده اعلام شده به انها بدون خصومت، توهین وتطمع جواب بدهد؛ تا مردم اقدام به تطاهرات وگردهماییای ها که یک ویا ودوحصه مردم را تشکیل میدهد خاتمه دهند. وزیر سقف ارزش‌های دموکراتیک به قناعت مردم پرداخته شود. همه میدانیم کشور ما یک کشور سنتی است که ارزش‌های ان بالای شانه های مردم استوار بوده وانهارا هدایت ورهنمایی میکند. این ارزش‌های قومی وقبیلوی زبانی ودینی است که به ان تمکین و انرا رعایت کرد. برعلاوه اینکه غم انگیز وغیر مدنی وخلاف ارزش‌های جامعه مدرن ودستاوردهای ان است انرا به خاطر مردم پذیرفت. طوری باید عمل کرد که تا ارزش‌های نوگرای ضربه نه بیند وکهنه گرایی هم مورد احترام قرار گیرد وهمه ازان خرسند شوند. بحران که امروز درافغانستان ناشی از انتخاب اقای اشرف غنی به حیث رییس جمهور درافغانستان بوجود امد است بر اساس تجارب تاریخی مردم اقدام به تدویر مجمع ملی لویه جرگه کرد. این اصل همیشه در شرایط جنجال برانگیز که باعث نابودی مردم وخونریزی و استقلال کشورمیشود و به خطر می افتتد کنارهم امده وبا تدویر جرگه های قومی ومنطقوی بررفع چالشها تصمیم گرفته وحقوق همدیگر را مراعات وبرای منافع ملی طرح نو وجدید را به منصه اجرا گذاشته است. بازهم شرایط ایجاب مینماید برای گرفتن جلو ی برخوردها میان اقوام برضد یکدیگرهمچو محافل راه اندازی شود. به ارزش‌های همدیگر که حقوقی و علمی وقانونی است تمکین شود.

 رستمی 22.2.2020