سوم می از طرف سازمان ملل متحد به حیث «روز بین‌المللی آزادی مطبوعات» اعلام و در بیشتر از (۱۸۰) کشور تجلیل می‌گردد.

چیزی کم (۱۴۰) سال از تأسیس اولین اخبار (شمس‌النهار) در افغانستان؛ که در نخستین مطبعه سنگی کشور به اهتمام مرحوم میرزا عبدالعلی خان؛ می‌گذرد. این اخبار نقطه عطف تلاش امیر شیرعلی خان در تطبیق رفورم‌ها به خاطر دولت سازی و تغییرات اجتماعی بود و نشر اخبار در فهرست پیشنهادی سید جمال الدین افغان به امیر موصوف نیز وجود داشت.

از آن زمان تا کنون سیر و تطور مطبوعات با فراز و فرودهای جدی همراه بوده است؛ ریفورم های امیر حبیب اله؛ زمینه نشر دومین اخبار (سراج الاخبار) را به وجود آورد و جنبش مشروطیت اول و تلاش‌های محمود طرزی که به حیث پدر ژونالیزم شناخته می‌شود؛ صفحه‌یی با اهمیت در گشودن دروازه‌ای مطبوعات مدرن در کشور می‌باشد. البته آزادی مطبوعات در تمام این چهارده دهه با مد و جذرهای جدی همراه بوده است؛ در دهه دموکراسی شاهی بیشترین اخبار غیردولتی و آزاد فعال بود و تعداد آن را تا (۳۴) قید نموده‌اند و زیادترین اخبار دولتی بعد از نهضت امانی در سال‌های حاکمیت ح د خ ا (حزب وطن) وجود داشت.

اکنون در افغانستان (۸۶) تلویزیون؛ (۲۲۲) رادیو و (۱۴۶) اخبار و مجله به نشر می‌رسد و جایگاه (۱۲۰) را در جهان به‌حساب مطبوعات و آزادی آن احراز می‌نماید. کاربران فیسبوک در افغانستان به چند میلیون می‌رسد و چندین میلیون افغان در بیرون از کشور با فیسبوک مصروف‌اند

واضع است که تغییرات کمی چشمگیر است؛ اما باید دید و متوجه باشیم که «رکن» چهارم قدرت (مطبوعات و رسانه‌ها) از لحاظ کیفی در کدام سطح قرار دارد؟

طرح این سؤال حایز اهمیت جدی است که: مجموع نشرات به محور منافع افغانستان عمل می‌نمایند؟ و موثریت این نشرات در مسایل اساسی صلح؛ ثبات و گذار به بازسازی و رفتن به شاهراه ترقی از چه قرار است؟ و آیا در راه وصل کردن می‌رویم و یا در مسیر فصل کردن تیشه می‌زنیم؟ و در یک سخن؛ در جدل تاریخی علم و جهل جایگاه ما در کجا است؟ البته بررسی این سؤالات ایجاب نقد و ارزیابی دقیق و مسلکی را می‌نماید.

در یادهانی ازین روز روح خبر نگاران و مبارزان آزادی مطبوعات که جام شهادت نوشیده‌اند؛ شاد می‌خواهیم. من‌حیث حسن ختام شعری را متذکر می‌شوم که در پیشانی اخبار شمس‌النهار درج است:

کاری که بر تو کل تو کردم ابتدا

یارب به فضل خویش رسانش به انتها