مرحومه بی بی آرا که به عمه جان شهرت داشت و دیروز داعی اجل را لبیک و به جاودانگی پیوسته است؛ به‌احتمال قرین به‌یقین از لحاظ سن (که باید بیشتر از صدسال عمر داشته‌اند) و سابقه مبارزه؛ آخرین وارث مشروطیت دوم افغانستان باشد که به جاودانگی پیوسته است؛ «عمه جان» مرحومه دختر مرحوم میرزا محمد هاشم (از اراکین وزارت مالیه زمان امیر حبیب الله و شاه امان اله)؛ خواهر مرحوم دگرجنرال محمد حسین (از معماران اردوی افغانستان و از جنرالان با نام و ابهت و وقار دوران شاهی و جمهوریت اول) و خانم زنده یاد فاروق معروف به «تیلگرافی» از مشروطه خواهان و مشمولین نهضت امانی است که «به جرم» وفاداری به آن برجسته‌ترین چهره شاخص تجدد و نوگرایی؛ مدت شانزده سال را در سلول‌های زندان سپری نمود. شادروان عمه جان به‌مثابه زن آگاه؛ مبارز و پیشگام نه تنها مشقات روزگار را در تلاطم زندگی پر افتخار با شجاعت متقبل گردید «درست در شب عروسی؛ شوهرش را زندانی نمودند»؛ بلکه خود نیز از مبارزان با افتخار در سیاست و دفاع از حقوق زنان و سازمان دموکراتیک زنان افغانستان به رهبری زنده یاد داکتر راتبزاد بزرگوار بود و به نظر من زندگی او با زنان برجسته روزگار که در پهلوی فعالیت سیاسی و اجتماعی؛ در دشوارترین روزگار به تربیه اولاد صالح مبادرت ورزیده‌اند؛ همانند خانم کلان مرحوم غلام نبی خان چرخی؛ خانم مرحوم میرزا محمد مهدی خان چنداولی شهید (مادر زنده یاد آصف آهنگ)؛ همخوانی‌های زیاد دارد. دوستان عزیز می‌توانند معلومات مفصل در مورد تیلگرافی فقید را در جلد دوم کتاب غبار فقید؛ کتاب قربانیان مشروطیت از مرحوم سید مسعود پوهنیار و خاطرات محترم چرخی بدست آورند. من حدود پانزده سال قبل مقاله در مورد کارنامه مرحومی تحت عنوان: «اعلیحضرت غازی کابل فتح گردید»؛ نوشته بودم.                                                

بی‌مورد نخواهد بود اگر عرض نمایم که زنده یاد ببرک کارمل فقید نخستین فکر و ذهنیت تنور و عدالت‌خواهی را در مجاورت مجلس همین تیلگرافی مرحوم؛ آوانی که هنوز طفل خورد سال بوده؛ فرا گرفته است، این طفل خورد سال از طرف فامیل وظیفه داشت تا در هر دو هفته (پایوازی) کالا و نان را به زندان دهمزنگ ببرد (در کتاب خاطرات جناب خالد چرخی که همزنجیر با تیلگرافی مرحوم بود؛ تذکرات جالب در رابطه وجود دارد) و مقدرات زندگی‌اش با شر و شور گره بخورد و در عنفوان جوانی خود در همان زندان چهار سال را زندانی باشد.

درحالی‌که روحش را شاد و یادش را انوشه می‌خواهم؛ مراتب تسلیت خود را به فرزندان مرحومه؛ انجیلا جان؛ احمد شاه جان و تیمور شاه جان و مجموع خانواده‌ای ارجمندشان و نهضت زنان افغانستان تقدیم می‌دارم.

با حرمت